Ενα χρωματιστό παράθυρο

Ωρες-ώρες συμβαίνει στη ζωή να λες "Δεν μπορεί να συμβαίνουν όλα αυτά σε μένα, αδύνατον".  Κι όμως στο περίπλοκο ταξίδι της ζωής, γίνονται πράγματα απίστευτα και πέφτουν πάνω σου σαν κεραυνός, σαν καταιγίδα, και ο κρότος τους σε τρομάζει γιατί είναι συνταρακτικός.  Αυτό συμβαίνει και στην ηρωίδα του Σπύρου Πετρουλάκη, τη Νεφέλη, που μωρό ακόμα αποχωρίστηκε απο την οικογένειά της, η οποία την αναζητά για χρόνια....

Η ιστορία ξεκινάει στη Λευκάδα όπου μια τραγική μάνα νοιώθει τον κόσμο να χάνεται κάτω απο τα πόδια της τη στιγμή που εξαφανίζεται μπροστά απο τα μάτια της, η μικρότερη κόρη της.  Ικετεύει τους γύρω της να τη βοηθήσουν, αναζητά το παιδί της, αλλά μάταια.  Το παιδί χάθηκε.

Βρίσκεται πλέον στα χέρια ενός απλού ανθρώπου, ενός ψαρά απο το Νυδρί της Λευκάδας που, μέσα στην επιθυμία του για ένα παιδί, εύκολα πείσθηκε απο την αγαπημένη του   -αλλά πανούργα γυναίκα- να διαπράξει το έγκλημα.  Να κλέψει το κοριτσάκι.

Μπορεί κοντά τους η Νεφέλη να γνώρισε την αγάπη, το χάδι, το χαμόγελο, αλλά γνώρισε και τον εγκλεισμό και την εσωστρέφεια, αφού την είχαν πάντοτε μέσα στο φόβο οτι κάτι θα συμβεί, άρα ζούσε χωρίς φιλενάδες, χωρίς άλλα παιδιά, χωρίς γειτονόπουλα, με μοναδική πολυτέλεια και διέξοδο το σχολείο αλλά και τα πινέλα της, μιας και  το κορίτσι, έχει πολύ μεγάλη έφεση στη ζωγραφική.

Η τέχνη των χρωμάτων θα την "σώσει" πολλές φορές απο τη τραγική ζωή που ζει, απο τη στιγμή που έρχεται στον κόσμο ο αδελφός της.  Απο εκεί και πέρα όλα άλλαξαν.  Βλέπει πλέον τη ζωή διαφορετικά, για τη Νεφέλη αποκτούν αξία πράγματα που γι άλλους μπορεί να μην έχουν καμμία και ξαφνικά ένας άγγελος, η Αντιγόνη, η δασκάλα των καλλιτεχνικών που την έχει "προσέξει" γίνεται αιτία να στραφούν κι άλλων ανθρώπων τα βλέμματα στο κορίτσι αυτό...

Τα πινέλα και οι καμβάδες τελικά βοηθούν τη Νεφέλη να δραπετεύσει απο την μονόχρωμη ζωή της.  Γίνονται η αιτία να βγει απο το καβούκι της όταν η στιγμή ωριμάζει.  Η γυναίκα που έχει γνωρίσει ως μάνα έχει μετατραπεί σε ύαινα και ο άνδρας μόνο ως πατέρας δεν φέρεται τελικά, όταν ένα βράδι το αλκοόλ του έχει θολώσει το μυαλό.

Δυο άλλες οικογένενειες μπαίνουν στη ζωή της για να της δείξουν το δρόμο της αγάπης και της ανθρωπιάς.  Καθώς το κορίτσι μεγαλώνει και γίνεται γυναίκα, έρχεται ο έρωτας, οι φίλες, μα και η αρρώστια και η λύτρωση...

Το παιχνίδι της ζωής μερικές φορές στοχεύει σε ανυποψίαστα, αγνά, άδολα πρόσωπα. Τα παγιδεύει, τα παιδεύει κι ύστερα ξαφνικά μπορεί και να τους στείλει απλόχερα και με γενναιοδωρία,  οτι τους λείπει και κάτι παραπάνω απο αυτό...   Αυτό ακριβώς περιγράφει ο Σπύρος Πετρουλάκης στη δυνατή αυτή ανθρώπινη σπαρακτική ιστορία που κυκλοφορεί απο τις εκδόσεις ΜΙΝΩΑΣ.

Καλή Αντάμωση λοιπόν!

Δεν είναι καθόλου τυχαίο που του απένειμαν το Prix Goncourt.  Το βιβλίο "Καλή Αντάμωση εκεί Ψηλά" συγκίνησε τους Γάλλους και όχι μόνον αυτούς.  Όλες οι χώρες της Ευρώπης που είχαν εμπλοκή σε εκείνο τον πόλεμο, έχουν ζήσει τέτοιες βαθειά ανθρώπινες συνταρακτικές ιστορίες, ιστορίες που ταλάνισαν τις οικογένειες των θυμάτων για πολλά χρόνια μετά το τέλος του πολέμου και άφησαν τα σημάδια από τα τραύματά τους και στις επόμενες γενιές.

Το βιβλίο αυτό του Pierre Lemaitre, που κυκλοφορεί στην Ελλάδα από τις εκδόσεις ΜΙΝΩΑΣ, κλείνει μέσα του όλο τον ανθρώπινο πόνο που προκαλεί η ιστορία στα θύματά της.   Αλλά δεν είναι ένα βιβλίο ιστορικό. Με πολλά στοιχειά πλοκής αστυνομικής την οποία ο συγγραφέας δείχνει να γνωρίζει καλά, οδηγεί τον αναγνώστη στα παρασκήνια του Πρώτου Παγκόσμιου πολέμου.  Στη σκιά των γεγονότων και στην καθημερινότητα των μικρών κι ασήμαντων, ή σημαντικών, πρωταγωνιστών της Ιστορίας.

Μια χώρα γιατρεύει τις πληγές της, μαζεύει κομμάτια από το πεδίο της μάχης και δοξάζει τα θύματα του πολέμου της.  Έχει μεγάλη ανάγκη να το κάνει αυτό, όμως ταυτόχρονα δημιουργεί χώρο για την γέννηση συνωμοσιών, ομάδων κατεργάρηδων και μικροαπατεώνων, καθώς και μιας μεγάλης απάτης. Κάθε οικογένεια έχει κάποιο θύμα και όλοι έχουν ανάγκη να κλάψουν, να θρηνήσουν, να δοξάσουν, να κρατήσουν μέσα τους αναμνήσεις και νοσταλγία για τους "ήρωες". 

Ποιοι είναι οι ήρωες" όμως; Αυτοί που επέζησαν και στήνουν τώρα μια μεγάλη απάτη, επειδή κανείς δεν μπορεί να τους εξασφαλίσει μια αξιοπρεπή ζωή;  Κάποιοι που  δημιούργησαν πιο πολλά θύματα για να φανούν πραγματικά ανδρείοι κατά την επιστροφή τους;

Η ιστορία του Lemaitre ξεκινάει με τη λήξη του Α' Παγκοσμίου Πολέμου όταν δυο στρατιώτες ο Αλμπέρ Μαγιάρ και ο Εντουάρ Περικούρ επιστρέφουν από τα χαρακώματα.  Με πολλά τραύματα στο σώμα και στην ψυχή, δυσκολεύονται να επιβιώσουν.   Χάρισαν τη νίκη στη χώρα τους και στον εαυτό τους έκαναν ένα μεγάλο δώρο, την επιβίωση! Μα τί μ' αυτό; 

Με νέα ταυτότητα πια, ζουν στη χώρα που υπηρέτησαν.   Ο ένας κρύβει το σκαμμένο από τα τραύματα πρόσωπό του πίσω από μάσκες.  Ο άλλος στηρίζει, προστατεύει και βοηθάει τον σύντροφό του όπως θα έκανε και στο πεδίο της μάχης.  Γίνεται στόχος ζωής γι αυτόν, να τον σώσει.  Γι αυτό και ενώ δεν διαθέτει τη στόφα του απατεώνα, μπαίνει σε όλα και σκέφτεται κάθε μικρή λεπτομέρεια ώστε να επιτύχει η περίτεχνη "επιχείρηση" που συνέλαβε ο παραμορφωμένος σύντροφός του, στις ατέλειωτες ώρες που βρίσκεται κλεισμένος μέσα σε τέσσερις τοίχους.     

Με την ιστορία που βιώνουν μεταπολεμικά, καθώς η χώρα και οι άνθρωποι παλεύουν να σταθούν στα πόδια τους,  ο αναγνώστης φτάνει να αναρωτηθεί, έκαναν καλά άραγε που "πέθαναν" στο πεδίο της μάχης, ή έκαναν καλύτερα που επέστρεψαν με άλλη ταυτότητα πιά στη χώρα που δοξάζει τα πεσόντα παιδιά της, μα ταυτόχρονα δίνει χώρο να ανδρωθούν τέρατα γραφειοκρατίας και απατεωνιάς....

Οι δυο φίλοι  ζουν αφημένοι στην πονεμένη μοίρα τους και για να σταθούν όρθιοι, μη έχοντας τίποτε να χάσουν καταστρώνουν ένα άνευ προηγουμένου θεαματικό σχέδιο απάτης.  Δεν κάνουν όμως απάτη μόνο αυτά τα περιθωριοποιημένα ανθρωπάκια της ιστορίας, μα και οι μεγάλοι και τρανοί, όπως ο "δοξασμένος" απο την πατρίδα Ανρί ντ' Ολνε Πραντέλ, που τυχαία υπήρξε και αξιωματικός τους στο πεδίο της μάχης...

Υπεύθυνος για το θάνατο πολλών ανδρών στο μέτωπο, ο Ανρί ντ' Ολνε Πραντέλ ετοιμάζεται να πλουτίσει στήνοντας μια απίστευτη επιχείρηση αισχροκέρδειας, πάνω στον πόνο των οικογενειών που θρηνούν θύματα στη Γαλλία.  Το ποιός είναι μεγαλύτερος απατεώνας θα το αποφασίσει ο κάθε αναγνώστης μόνος του.

Πράγματι, το θέμα αυτό ταλάνισε για χρόνια την ιστορία τόσο της Γαλλίας όσο και άλλων χωρών που είχαν εμπλοκή στον πόλεμο.  Ο Pierre Lemaitre το στήνει με μαεστρία. Μας μεταφέρει στη βαριά ατμόσφαιρα της εποχής όπου οι καιροσκόποι διαφεντεύουν τις ζωές των πονεμένων, όπου οι δειλοί παριστάνουν τους ήρωες, όπου ήρωες δεν υπάρχουν αλλά σίγουρα κάπου υπήρξαν....  Τελικά, οι ζωές των "Ηρώων-Πρωταγωνιστών" του συγγραφέα, συγκλίνουν δραματικά σε ένα αποκαλυπτικό και λυτρωτικό φινάλε για την τραγωδία της μεταπολεμικής Γαλλίας.

Ο Πιερ Λεμέτρ γεννήθηκε στο Παρίσι το 1956. Δίδαξε για πολλά χρόνια λογοτεχνία , προτού αποφασίσει να γίνει συγγραφέας. Το 2006 κυκλοφόρησε το πρώτο του αστυνομικό μυθιστόρημα, Travail soigné. Ακολούθησαν άλλα έξι μυθιστορήματα στην ίδια κατηγορία, κατατάσσοντας τον Λεμέτρ στους πιο καταξιωμένους και δημοφιλείς συγγραφείς αστυνομικών μυθιστορημάτων στη Γαλλία. Τα βιβλία του γνωρίζουν μεγάλη εμπορική επιτυχία και έχουν μεταφραστεί σε πολλές γλώσσες. Έχει λάβει πολυάριθμες διακρίσεις για το έργο του, ανάμεσά τους τα βραβεία: Prix du Premier Roman du Festival de Cognac, Prix Le Point du Polar Européen, Prix des Lecteurs Policier du Livre de Poche, το Crime Writers Association International Dagger Award, καθώς και το πρόσφατο βραβείο Goncourt 2013.

Σαν ένα νέο "αμάρτημα" ...

Άγνωστο είναι, πόσες φορές πρέπει να δει κανείς την παράσταση "Αμάρτημα της Μητρός μου" του Γεωργίου Βυζυηνού για να τη βαρεθεί.   Κάθε φορά είναι εντελώς διαφορετική, αλλιώτικη απο κάθε προηγούμενη, σαν ένα "άλλο" καινούργιο αμάρτημα.

Η τέταρτη φορά για μένα ήταν χθες, στην πρώτη παράσταση της χρονιάς αυτής, της όγδοης για τον Ηλία Λογοθέτη και τη Μαρία Ζαχαρή, που δίνουν την ψυχή τους πάνω στο σανίδι  (στο Θέατρο της Σχολής Καλών Τεχνών, στην οδό Πειραιώς) για να ενσαρκώσουν τη συγκλονιστική ιστορία που βασίζεται στο αυτοβιογραφικό διήγημα του Βιζυηνού.

Με ερμηνείες μοναδικές,  οι καλλιτέχνες προσφέρουν στο θεατή μιάμιση ώρα μυσταγωγίας, συνταρακτικής σιωπής μπροστά στο απροσδόκητο, το εξομολογητικό, το αποκαλυπτικό, το καθηλωτικό και συγκλονιστικό "Αμάρτημα της Μητρός μου" χωρίς αλλαγές ή περικοπές στη γλώσσα.    Εκείνη, μάνα τραγική, κρατά το μυστικό της σφαλιστό, γιατί το αμάρτημα ήταν τεράστιο, καταιγιστικό, ολοσχερές και δεν το ομολογεί ούτε στον εαυτό της.  Αφιερώνει μονάχα τη ζωή της σε αλλεπάλληλες υιοθεσίες κοριτσιών, προσπαθώντας να επουλώσει τη βαθειά πληγή της.   Εκείνος, σαν παιδί που δεν κατανοεί γιατί υπάρχει έλλειμα  γι αυτόν στην αγάπη της μάνας του, αισθάνεται αποπαίδι κι επιστρέφει στο σπίτι μετά απο χρόνια για να του αποκαλυφθεί το μεγάλο μυστικό...

Η αφήγησή του Ηλία Λογοθέτη, μας μάγεψε.  Μας ταξίδεψε με την οικονομία και τον πλούτο του ταυτόχρονα.  Τεντώσαμε τα αυτιά και τα μάτια μας και απολαύσαμε τα χειμαρρώδη εκφραστικά του μέσα.   Ύστερα χαλαρώσαμε...  Λυτρωθήκαμε με τη συνταρακτική ερμηνεία της αποκάλυψης του μυστικού απο την θεατρική μητέρα του Γιωργή... Σαν να μην το διαβάσαμε ποτέ, σαν να μην το διηγηθήκαμε, σαν να μην το είδαμε ποτέ άλλοτε πριν σε παράσταση, η Μαρία (μάνα) μας αποκάλυψε τις λεπτομέρειες για το σταυρό του μαρτυρίου της τραγικής αυτής γυναίκας, με τρόπο συνταρακτικό και απρόσμενο, με λόγια και με σιωπές, με κίνηση και ύφος, και τελικά με την ίδια την ψυχή της.

Χάρηκα ιδιαίτερα που βρέθηκα στην "πρώτη" τους για φέτος.  Ο λευκαδίτης καλλιτέχνης χαρίζει στο κοινό του για όγδοη συνεχή χρονιά , πολύτιμες στιγμές, απόσταγμα γνώσης κι εμπειρίας, σπάνιας, ισότιμα με το λόγο και την επιβλητική παρουσία του Βιζυηνού, που μας άφησε έργο τραγικό, αναλοίωτο στο χρόνο, τη βιωματική του ιστορία.  Αξίζει να σημειωθεί οτι τα τραγούδια που ακούγονται είναι ποιήματα του Βιζυηνού, που μελοποιήθηκαν ειδικά για την παράσταση.

Κι’ από τότε που θρηνώ
Το ξανθό και γαλανό
και ουράνιο φώς μου,
μετεβλήθη εντός μου
και ο ρυθμός τού κόσμου

Σαν ποίηση και μουσική ο λόγος του θρακιώτη συγγραφέα πλημμυρίζει τη σκηνή και την αίθουσα και, μολονότι γραμμένο το 1883, το ψυχογραφικό και ηθογραφικό "Αμάρτημα της Μητρός μου" στέλνει αλλεπάλληλα μηνύματα, πλούσια και λιτά μαζί, στα αυτιά του θεατή.  Πλούσια και λιτά μαζί, σαν την παρουσία των πρωταγωνιστών της παράστασης.  Τους ευχαριστώ.


Θέατρο ΑΝΩΤΑΤΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΚΑΛΩΝ ΤΕΧΝΩΝ- Πειραιώς 256 (Ταύρος) 
Ηλεκτρικός-Στάση καλλιθέας.
Σάββατο 6μμ και 8.30 και Κυριακή 7.30