Τρίτη 27 Μαρτίου 2018

Μέρες Μυθιστορηματικές

Ζωντανό μυθιστόρημα θα ήταν οι μέρες που διανύουμε για τον Phillip Kerr που μας άφησε πρόωρα... Ένας δημοσιογράφος το νοιώθει, ένας συγγραφέας που μελετά και σχολιάζει την Ιστορία το βιώνει κι εκείνο το ανήσυχο πνεύμα που αγαπήσαμε, θα έκανε και τα δυό μαζί, με όχημα την αστυνομική φόρμα.  

Ο Κόσμος έχει γυρίσει πίσω στις μέρες του Ψυχρού Πολέμου με την ιστορία του Ρώσου πρώην πράκτορα της ΜΙ6 Σεργκέι Σκριπάλ που έχασε τη ζωή του κοντά στο Λονδίνο κάτω από μυστηριώδεις συνθήκες.


Ο Σκριπάλ εργαζόταν στην Στρατιωτική Υπηρεσία Πληροφοριών γνωστή ως GRU.  Αποστρατεύθηκε το 1999 αλλά συνελήφθη το 2004 από την ρωσική FSB (η οποία έχει διαδεχθεί την KGB) με την κατηγορία ότι αποκάλυψε στην βρετανική αντικατασκοπεία -στην οποία, όπως κατηγορήθηκε, είχε στρατολογηθεί από το 1995-  τα ονόματα Ρώσων πρακτόρων που δρούσαν στη δυτική Ευρώπη.  

Μετά από δίκη που δεν είδε τα φώτα της δημοσιότητας, καταδικάστηκε σε φυλάκιση 13 ετών.  Στο στρατοδικείο φαίνεται να ομολόγησε ότι κατέδωσε πράγματι τους ρώσους πράκτορες στην ΜΙ6 γιατί είχε ανάγκη από χρήματα.


Στα τέσσερα χρόνια του εγκλεισμού του στάθηκε τυχερός.  Μια ανταλλαγή πρακτόρων των Ρώσων με τη Δύση επρόκειτο να τον συμπεριλάβει και να του δώσει την ελευθερία του, μακριά από τη Μόσχα. Θα τον έστελναν σε έδαφος τρίτης χώρας, μαζί με άλλους, και ταυτόχρονα, θα επέστρεφαν στη Ρωσία κάποιοι άλλοι οι οποίοι στις ΗΠΑ ή στην δυτική Ευρώπη δεν θα είχαν καμία τύχη.  

Έτσι κι έγινε.  Το αεροδρόμιο της Βιέννης έγινε το θέατρο της ανταλλαγής και αυτό δεν ήταν καθόλου τυχαίο, αν έχει διαβάσει κανείς τις ιστορίες του Phillip Kerr

Ο Σκριπάλ επέλεξε μια -φαινομενικά τουλάχιστον- ήσυχη ζωή στο Σάλτζμπερι στο νότιο Λονδίνο, αλλά η μοίρα δεν στάθηκε καλή απέναντί του, καθώς έχασε τη γυναίκα του από καρκίνο το 2012 και τα τελευταία  δύο χρόνια πέθαναν ο αδελφός του και ο γιος του.  Μόνο η κόρη του Γιούλια είχε μείνει να τον επισκέπτεται ταξιδεύοντας από τη Μόσχα στο Λονδίνο κάπου-κάπου.  Την ημέρα της απόπειρας δολοφονίας της είχε επισκεφθεί τον πατέρα της Σεργκέι. Στο τραπέζι του εστιατορίου όπου έτρωγαν μαζί, βρέθηκε νευροπαραλυτικό παράγωγο Α234, το οποίο, όπως αποφάνθηκε το στρατιωτικό Ερευνητικό Κέντρο Porton D. προέρχεται από μία χημική ουσία που δημιουργήθηκε σε σοβιετικά εργαστήρια.  Τα διάφορα σενάρια για τους τρόπους με τους οποίους η ουσία έφθασε να τους διοχετευθεί δεν έχουν σημασία αυτή τη στιγμή καθώς η Scotland Yard διεξάγει ακόμη έρευνες.

Σαν να μην φτάνουν οι επιπτώσεις του Brexit και η αναταραχή στον ευρωπαϊκό χώρο, μέσα σε αυτόν τον ιδιότυπο πόλεμο, η βρετανική κυβέρνηση έχει τώρα να επεξεργασθεί σενάρια για το πώς "απλώθηκε" η ουσία στους δρόμους του Λονδίνου.  Ο υπουργός Εξωτερικών έφθασε να κάνει "δημόσια" υποθέσεις ότι ο Πούτιν "μπορεί να χρησιμοποιήσει το Μουντιάλ που θα πραγματοποιηθεί στη Ρωσία σε λίγους μήνες για να κάνει προπαγάνδα, όπως είχε κάνει ο Χίτλερ με τους Ολυμπιακούς του Βερολίνου το 1936.  Από την πλευρά της η Μόσχα, επισήμως, τα χαρακτήρισε όλα αυτά "απαράδεκτα και ανεύθυνα και μάλιστα προσβλητικά για τον ρωσικό λαό".


Η Γερμανία πάντα έχει ένα λόγο σε αυτές τις ιστορίες και σε μια ιστορία του Phillip Kerr, μπορεί να είχε ακόμα και τον πρώτο λόγο, εάν λάβει κανείς υπόψη του τον άψογο συντονισμό της Δύσης, στην απόφαση να απελαθούν μαζικά πολλοί ρώσοι διπλωμάτες από το έδαφος της Ευρώπης και των ΗΠΑ.  Άλλωστε, ο Μπερνι Γκούντερ, ο κατάσκοπος που μας ταξιδεύει με τις ιστορίες του Kerr είναι γερμανός. 

Ίσως είμαι βαθύτατα επηρεασμένη, αλλά η είδηση του θανάτου του νεότατου κι αγαπημένου Σκωτζέζου συγγραφέα Phillip Kerr, ήρθε με μαγικό, συγκλονιστικό, τρόπο την ώρα που διάβαζα τις τελευταίες σελίδες του βιβλίου του "Η ΑΛΛΗ ΠΛΕΥΡΑ ΤΗΣ ΣΙΩΠΗΣ", έργο που μαζί με την "ΤΡΙΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΒΕΡΟΛΙΝΟΥ" με ώθησε να ανατρέξω σε πηγές για να κατανοήσω την προσωπική ιστορία του καθενός από τη ζωή των συνεργατών του Χιτλερ ....

Ο Μπέρνι Γκούντερ είναι ο κατάσκοπος που έμεινε ως χαρακτήρας, από τους πιο δυναμικούς, στο πάνθεον της αστυνομικής λογοτεχνίας, ίσως μετά τον Σέρλοκ Χολμς, τον Ηρακλή Πουαρό, άντε και τον Φίλιπ Μάρλοου....

Το ιστορικό του πλαίσιο είναι η Δημοκρατία της Βαϊμάρης, και η Δημοκρατία του Χίτλερ, στο δε "Η άλλη Πλευρά της Σιωπής" βρίσκεται να εργάζεται ως κονσιέρζ, στη γαλλική Ριβιέρα.  Ένα τουριστικό θέρετρο με υπερπολυτελή ξενοδοχεία και εκλεκτούς πελάτες που συνήθως έχουν κάτι να κρύψουν.  Στην πλοκή ξεχωριστή θέση έχει ο βρετανός συγγραφέας Σόμερσετ Μομ, που είχε βίλα στην Κυανή Ακτή, και πέφτει θύμα εκβιασμού από τον  αδίστακτο γερμανό αξιωματικό Χάρολντ Χενιχ.  Ο Χένιχ είναι έτοιμος να αποκαλύψει δημόσια φωτογραφίες του υπερήλικα διάσημου συγγραφέα με ομοφυλόφιλους, αγόρια που τον επισκέπτονταν στη βίλα του, τις εποχές της παντοδύναμης νιότης του. Ο Γκούντερ θα δεχθεί να μεσολαβήσει, όχι τόσο από συμπάθεια στον συγγραφέα, όσο λόγω των "παλιών" λογαριασμών του με τον γερμανό αξιωματούχο.


Σχεδόν προφητικό το βιβλίο αυτό, αν και ακολούθησαν 2-3 άλλα από τον Phillip Kerr.  Ενώ ο Μεγάλος Πόλεμος έχει τελειώσει, ένας καινούργιος Ψυχρός Πόλεμος έχει πάρει τη θέση του. Όπως τώρα, που ενώ ο Ψυχρός Πόλεμος έχει, ή νομίζαμε ότι έχει τελειώσει, ένας άλλος υπόγειος, δαιδαλώδης, σκοτεινός κι ανέλπιστα σιωπηρός βρίσκεται σε εξέλιξη.   

Οι παράλληλες κι εμβόλιμες ιστορίες μιας νεαρής βιογράφου που θέλει να γνωρίσει τον Μομ, και μια δολοφονία ενός ιταλού συμπαίχτη του Γκούντερ στο μπριτζ, μας γυρνούν πίσω στις άλλες ιστορίες του αξέχαστου Kerr που με άνεση μας ταξιδεύει στον παρελθοντικό και στον παρόντα αφηγηματικό χρόνο. 


Στη Λήθη, αλλά πού?

Δεν είναι ακριβώς μυθιστόρημα το  ΛΗΘΗ ΚΑΙ ΛΙΝΚΟΛΝ.  Δεν εξιστορεί τον κόσμο που γνωρίζουμε.  Κινείται σε έναν κόσμο εντελώς διαφορετικό, χωρίς περιορισμούς και δεσμεύσεις. Πρόκειται για μια ιδιοφυή ιδέα, ένα διαλογικό κείμενο που ισορροπεί ανάμεσα στην κομεντί και το δράμα, μια έτοιμη θεατρική παράσταση που σε αιχμαλωτίζει αν καταφέρεις και εισέλθεις μέσα της.  Ο George Saunders τον οποίο είχαμε γνωρίσει ως διηγηματογράφο, σκάρωσε μια παράσταση που εξελίσσεται σε ένα δικό του σύμπαν, που θαρρείς ότι υπάρχει τελικά εκεί, σε έναν κόσμο που εμείς όλοι δεν βρισκόμαστε ακόμα, με ζωντανούς διαλόγους και χαρακτήρες που κουβαλούν ο καθένας την ιστορία του.  Το Booker Prize έκανε τη διαφορά φέτος με την επιλογή αυτή.


Θα ήταν πρακτικά δύσκολο και εξόχως αντι-οικονομικό να ανέβει στην πραγματικότητα μια τέτοια παράσταση, αφού συμμετέχουν 166 πρόσωπα!   Οι περισσότεροι από τους χαρακτήρες είναι αξέχαστοι κι ας είναι τόσοι πολλοί.  Μερικοί είναι αθυρόστομοι μα καλόψυχοι.  Άλλοι πάλι είναι δειλοί, μικρόνοες και ζηλιάρηδες.  Όπως δηλαδή είναι αυτοί που μας περιβάλλουν στον κόσμο ετούτο της ύλης. Όλα κινούνται στο ακατέργαστο τοπίο της συνείδησης.  Πέρα από τις επιμέρους ιστορίες, η κεντρική υπόθεση  βασίζεται στην πραγματικότητα.  Άθελα ή ηθελημένα, διαπερνά όλους τους χαρακτήρες που βλέπουν τους άλλους και τον εαυτό τους μέσα από το πρίσμα της κεντρικής ιστορίας.


Η πραγματικότητα έχει ως εξής: Το 1862, δύο χρόνια μετά την ανάδειξη του Abraham Lincoln στο αξίωμα του Προέδρου των ΗΠΑ -και περίπου ένα χρόνο πριν υπογράψει το διάταγμα  για την χειραφέτηση των αφροαμερικανών δούλων- ο Λίνκολν χάνει τον εντεκάχρονο γιο του από τυφοειδή πυρετό, που αρχικά είχε διαγνωσθεί ως ένα, ανάξιο λόγου κρύωμα.  Συνέβη μια νύχτα που στο Προεδρικό Μέγαρο δινόταν μια μεγαλοπρεπής δεξίωση και ίσως αυτό ποτέ δεν το συγχώρεσε στον εαυτό του, ο τότε Πρόεδρος των ΗΠΑ. Μαρτυρίες της εποχής αναφέρονται στο βαθύ πόνο του και λένε ότι τις νύχτες ο Lincoln επισκέπτεται την κρύπτη, στον οικογενειακό τάφο που βρίσκεται η σωρός του αγαπημένου του παιδιού, για να πάρει στα χέρια του το άψυχο σώμα του.   Η εικόνα αυτή στην οποία βασίζεται η κεντρική ιστορία, διαπερνάει όλη την αφήγηση και στοιχειώνει προφανώς όχι μόνον τον συγγραφέα, αλλά και τον αναγνώστη του βιβλίου.  



Οι αγωνία του Καζαντζάκη για το πού πάμε στη ζωή -τα γιατί και τα πώς που τριγυρίζουν τον θάνατο- είναι το μόνο που μου πέρασε από το μυαλό, με την ανάγνωση της ιστορίας του Saunders.  Περιγράφει τις στιγμές του Λίνκολν μέσα στην κρύπτη, μέσα από τους διαλόγους που κάνουν οι άλλοι... οι "γείτονες" της περιοχής, δηλαδή τα φαντάσματα των ψυχών που κατοικούν τριγύρω, εκεί που τώρα αφήνει πλέον τον εντεκάχρονο γιο του.  Η ύλη είναι εντελώς απούσα από την ιστορία αυτή, όμως το κείμενο είναι απόλυτα πολυφωνικό!  Μιλούν οι ψυχές και οι συνειδήσεις και με κεντρικούς ήρωες τον Χανς Βόλμαν  ο οποίος έχασε τη ζωή του αμέσως μετά το γάμο του με μια πολύ νεώτερή του κοπέλα, τον Ρότζερ Μπέβινς, έναν δυστυχή ομοφυλόφιλο ο οποίος αυτοκτόνησε επειδή ο έρωτάς του έμεινε ανεκπλήρωτος και τον Αιδεσιμότατο Εβερλυ Τόμας που θυμούνται τη ζωή τους, σχολιάζουν, αναπολούν τις τελευταίες στιγμές τους στον γήινο κόσμο μέσα σε κάτι "αρρωστόκουτα" και αρνούνται να δεχθούν ότι πλέον βρίσκονται εκεί, χωρίς σώματα, μόνο πνεύματα.   Βεβαίως από τη νύχτα αυτή και μετά, μαζί τους θα είναι και ο εντεκάχρονος Γουίλι.  Η ψυχή του Γουίλι όμως δεν μπορεί να τους ακολουθήσει αυτόματα.  Δεν είναι ελεύθερη ακόμα.  Αναμένει εκεί και προσδοκά να επιστρέψει.  Βρίσκεται μέσα στο σώμα του παιδιού το οποίο ο πατέρας δεν θέλει να εγκαταλείψει.

Όλοι σε αυτήν την "περίεργη" γειτονιά θέλουν μια επαφή με τον Γουίλι, με τον αυθορμητισμό, την εξυπνάδα και την καλοσύνη του, με τον άδολο τρόπο του.  Όλοι θέλουν να τον πάρουν υπό την προστασία τους.  Όμως ο θρήνος του Abraham Lincoln δεν τον αφήνει να φύγει μακριά του.  Κρατάει τα βράδια το σώμα του σφιχτά και η ψυχή του δυσκολεύεται να αποχωρήσει.  Ο Πρόεδρος Λίνκολν παλεύει με την ρημαγμένη ψυχή  του αυτές τις ώρες. Από τη μια έχασε το γιο του κι από την άλλη τίποτε δεν φαίνεται να πηγαίνει καλά, ο εμφύλιος στη χώρα του μαίνεται, οι νεκροί έχουν περάσει το ένα εκατομμύριο και οι καταστροφές είναι τεράστιες.  

Τόσες ιστορίες λέγονται εκεί τα βράδια στην κρύπτη γύρω του, χωρίς εκείνος να τις ακούει. Τις γνωρίζει όμως καλά μέσα του, ταλανίζουν το μυαλό του και τη σκέψη του καθημερινά, μα δεν μπορεί να δώσει λύσεις. Τόσες πραγματικότητες γύρω του σκοτεινές και πονεμένες με θύματα, με οικογένειες που διαλύονται, με περιουσίες που χάνονται, με προδοσίες και αίμα. Ο συγγραφέας δεν επιλέγει να δαπανήσει πολύ μελάνι για τα έργα και τις ημέρες του Λίνκολν και τα δεδομένα του Αμερικανικού Εμφυλίου.  Κινείται περισσότερο στο χώρο των συναισθημάτων και της συνείδησης. Και καθώς τα πτώματα συσσωρεύονται στην αμερικανική γη, πλανάται το ερώτημα εάν ο Πρόεδρος της χώρας μπορεί τώρα πια να καταφέρει να αντιμετωπίσει τα δεινά και τις συνέπειες του Εμφυλίου, έχοντας στην ψυχή του το βάρος της απώλειας του μικρού Γουίλι.  


Ο Saunders βρήκε τον τρόπο να κάνει "πολυφωνική" όπως αρμόζει σε αυτές τις ιστορικές συνθήκες, μια ιστορία που εκ των πραγμάτων διαθέτει πολύ προσωπικό τόνο.  Συνδέει με το δικό του υποχθόνιο τρόπο, το προσωπικό δράμα του Προέδρου Λίνκολν με τις ιστορίες ανθρώπων απλών που πέρασαν στην αιωνιότητα αλλά οι φωνές τους ανεβαίνουν πάνω από το χώμα που τους σκέπασε για να μην ξεχαστούν, να μην περάσουν στη Λήθη. 

Πέρα όμως από την ισορροπία που επιχειρεί ανάμεσα στους δυο κόσμους, πετυχαίνει και κάτι ακόμη ο αγαπημένος διηγηματογράφος.  Δίνει στην όλη φάρσα έναν τόνο σοβαρό.  Ο άνθρωπος πάντοτε ήθελε να γνωρίζει το παρακάτω.  Την προοπτική.  Πασπαλίζοντας με χιούμορ αλλά και καυστικότητα τους διαλόγους των ψυχών, ωθεί τον αναγνώστη να πάει παρακάτω, να σκαλίσει και να ψάξει για το τί υπάρχει "μετά".  Ύστερα, στηρίζει τα λεγόμενα των φαντασμάτων του με ένα σωρό τίτλους από βιβλιογραφία και επιστολές, πολλές από τις οποίες δεν μπορεί παρά να είναι γέννημα της φαντασίας του.   Τι άλλο μπορεί να είναι όλο αυτό το κόλπο, από μαστοριά γραφής και δημιουργικότητα του νού;

Τετάρτη 14 Μαρτίου 2018

Φτιαγμένος απο το υλικό των αστεριών


Πόσο περισσότερο να συντονιστεί το Σύμπαν με τα αστέρια του?  

Την ημέρα που ο Steven Hawking  έφυγε για τους ουρανούς που τόσο πολύ αγάπησε, η μνήμη της παγκόσμιας μαθηματικής κοινότητας ανατρέχει στη γέννηση του πατέρα της Θεωρίας της Σχετικότητας Albert ΅Εinstein, με τον γιορτασμό της παγκόσμιας ημέρας της "Σταθεράς Π", γνωστής και ως "P day" !

Μια σειρά συμπαντικών συμπτώσεων που συναντιούνται αυτήν την ημέρα, σήμερα στις 14/3 έρχονται να "κουμπώσουν" η μιά πάνω στην άλλη.  Ο υπέροχος αυτός άνθρωπος έφυγε δίνοντας ένα μεγάλο μάθημα ζωής, κόντρα στις προβλέψεις της ιατρικής και πάσης φύσεως ειδικών που προέβλεπαν το τέλος της ζωής του πριν από 50 χρόνια. 

Εισέπραξε την αγάπη, την διεθνή αναγνώριση και την αποδοχή των συναδέλφων και των φοιτητών του, της επιστημονικής κοινότητας, αλλά και των απλών ανθρώπων, του καθενός από εμάς που δεν τον συνάντησε ποτέ από κοντά.  Όμως οι λέξεις του μένουν εδώ, αδιάβλητες  και λαμπερές στο χρόνο, παρακαταθήκη στους ανθρώπους που θα σκέφτονται πλέον με ένα διαφορετικό λογισμικό... 


Οι κανόνες που ξέραμε κατέρρευσαν.  Το έδειξε ο άνθρωπος αυτός με τη στάση του στη ζωή.   Το αποδεικνύουν τα πάντα γύρω μας. Ότι ξέραμε παραδοσιακά, τέλειωσε. Ο θάνατος δεν προβλέπεται, ούτε καν η ζωή.  Όλα πια γύρω μας είναι αλλιώς.  Είναι τυχαίο που η μεγαλύτερη εταιρεία ταξί στον κόσμο (Uber) δεν διαθέτει αυτοκίνητα; Είναι τυχαίο που ο μεγαλύτερος ξενοδόχος (AirBnB) δεν διαθέτει σπίτια;  Είναι τυχαίο που τα ρομπότ έχουν πλέον τα ίδια, ή ίσως και πιο εύστροφα, μυαλά από τον άνθρωπο; Είναι τυχαίο που μπορείς πλέον να αναζητήσεις προϊόντα, συμβουλές για την ψυχολογική σου κατάσταση, ή και για το νομικό σου πρόβλημα, να κάνεις ιατρικές διαγνώσεις και δεν ξέρω τί άλλο, από την πολυθρόνα σου;

Ο Hawking το είχε πει με τον απλούστερο τρόπο: "Έχω παρατηρήσει ότι ακόμα και οι άνθρωποι που ισχυρίζονται ότι τα πάντα είναι προκαθορισμένα και δεν μπορούμε να κάνουμε τίποτα για να τα αλλάξουμε, κοιτάζουν αριστερά - δεξιά, πριν περάσουν τον δρόμο"...

Κοίτα τα άστρα και μην κοιτάς τα πόδια σου , είχε πει ο Stephen Hawking που τελικά μας έδειξε και απέδειξε ότι "η αιωνιότητα είναι πολύς καιρός  -ειδικά προς το τέλος της"...   Κόντρα στις μαύρες τρύπες του νού, θα σε θυμόμαστε, κι εσένα και όσα θαυμαστά είπες για τον ουρανό, για να προχωράμε μπροστά!


Λόγω ημέρας, ας το δούμε και με τα μαθηματικά.  Με απλό τρόπο η τιμή της Σταθεράς είναι Π=3,14. ( Όπως είναι γνωστό στο εξωτερικό γράφουν πρώτα το μήνα και μετά την ημέρα).  Η μέρα αυτή γιορτάζεται με διάφορους τρόπους στην πανεπιστημιακή κοινότητα, και συγκεκριμένα ακριβώς  ώρα  1.59, καθώς τα 1,5 και 9 είναι οι τρεις αριθμοί που ακολουθούν τη σταθερά 3,14 η οποία στην επταψήφια μορφή της είναι Π=3,14159.

Τι είναι το Π? Είναι η μαθηματική σταθερά, δηλαδή ένας πραγματικός αριθμός που μπορεί να οριστεί ως ο Λόγος του Μήκους της περιφέρειας ενός κύκλου προς τη Διάμετρό του.  Ο συμβολισμός προέρχεται από το αρχικό γράμμα "Π" της λέξης "περιφέρεια" κι έχει καθιερωθεί διεθνώς , ενώ στο λατινικό αλφάβητο συμβολίζεται ως Pi, όταν δεν υπάρχουν ελληνικοί χαρακτήρες.  

Με λίγα λόγια και σύμφωνα με τον Ευκλείδη, το "Π" που προέρχεται από το πρώτο γράμμα της λέξης "Περιφέρεια" μας βοηθά να βρούμε τη Διάμετρο του κύκλου.

Η σημερινή ημερομηνία εμφανίζεται στο αμερικανικό ημερολόγιο ως 3/14 ή 3-14, τα οποία αντιστοιχούν στα δύο πρώτα ψηφία του αριθμού "π". Και αν θέλει κανείς να είναι ακόμα πιο ακριβής τότε στις 1:59 και 26 δευτερόλεπτα θα γιορτάζει το "π" παράγοντας τα επτά πρώτα ψηφία του, ήτοι τον αριθμό 3,1415926.
"Αεί ο Θεός ο Μέγας γεωμετρεί, το κύκλου μήκος ίνα ορίση διαμέτρω, παρήγαγεν αριθμόν απέραντον, καί όν, φεύ, ουδέποτε όλον θνητοί θα εύρωσι"
Για την απομνημόνευση των πρώτων λίγων δεκαδικών ψηφίων του αριθμού Π έχουν επινοηθεί διάφοροι μνημονικοί κανόνες.  Ανάμεσά τους και η παραπάνω φράση, με την οποία μπορεί να θυμάται κανείς τα πρώτα 23 δεκαδικά ψηφία του "Π" 
Τα πρώτα 50 δεκαδικά ψηφία του π είναι:
3,14159 26535 89793 23846 26433 83279 50288 41971 69399 37510